25 ΜΑΡΤΙΟΥ 1821 – 200 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ

«Μέριασε, βράχε, να διαβώ!» το κύμα ανδρειωμένο
λέγει στην πέτρα του γιαλού θολό, μελανιασμένο.

[…]


Ο βράχος εβουβάθηκε. Το κύμα στην ορμή του
εκαταπόντησε μεμιάς το κούφιο το κορμί του.

[…]

(Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, Ο βράχος και το κύμα)

Τα κινήματα ανεξαρτησίας του 19ου αιώνα στην Ευρώπη αντιπροσώπευαν την ανατολή μιας νέας εποχής. Με την Επανάσταση του 1821 σηματοδοτήθηκε η κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Όλο το προηγούμενο διάστημα, η Ορθοδοξία, η κοινή γλώσσα, ο χώρος και ο λαός με την ιστορική του συνέχεια, οι πατροπαράδοτοι θεσμοί και παραδόσεις, η μνήμη του κοινού παρελθόντος αλλά και οι ίδιες ελπίδες για το μέλλον, ο ελληνισμός της διασποράς, το κίνημα του νεοελληνικού διαφωτισμού, δεν άφησαν να διαβούμε το κατώφλι του εθνικού θανάτου.

Από τα σημαντικότερα γεγονότα ήταν η μάχη της Αλαμάνας τον Απρίλη του ’21 και το Μάη η μάχη στο χάνι της Γραβιάς και στο Βαλτέτσι, καθώς και η άλωση της Τριπολιτσάς το Σεπτέμβρη του ίδιου χρόνου. Την καταστροφή της Χίου το Πάσχα του ’22 εκδικείται ο Κανάρης με την ανατίναξη της τουρκικής ναυαρχίδας. Το καλοκαίρι του ίδιου χρόνου ο στρατός του Δράμαλη εξολοθρεύεται στα Δερβενάκια. Τα Ψαρά γίνονται ολοκαύτωμα το ’24, το Μανιάκι αντιστέκεται το ’25. Τον Απρίλη του ’26 οι Μεσολογγίτες κάνουν την ηρωική τους έξοδο. Με δύο όμως εμφυλίους πολέμους, την περίοδο 1823-1825. Τελικά, έτσι το έφερε η ιστορία και με τη σύμπραξη εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας των στόλων Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας, στο Ναβαρίνο το 1827, δικαιώθηκε έμπρακτα ο μεγάλος αγώνας. Συντονισμένες διπλωματικές ενέργειες με τον Καποδίστρια οδήγησαν σε κουτσουρεμένη ανεξαρτησία το 1830.

Ήταν με την επανάσταση του 1821 που για πρώτη φορά στην ευρωπαϊκή ιστορία ένα μικρό χριστιανικό έθνος πέτυχε τους έστω και ψαλιδισμένους στόχους του με εθνική εξέγερση. Η επιτυχία των Ελλήνων -είχαν προηγηθεί οι Σέρβοι- ενθάρρυνε και άλλα εθνικά κινήματα. Από τα γεγονότα που ακολούθησαν, η Ελλάδα αναδείχθηκε ως ο πρώτος επιτυχημένος πόλεμος ανεξαρτησίας του 19ου αιώνα.

Το ανεπανάληπτο εικοσιένα, ως προς την ευρύτερη ευρωπαϊκή του διάσταση και τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό, προφανώς και δεν μπορεί να αποκοπεί ούτε από τη μακρά περίοδο της παρακμής του οθωμανικού κράτους, αλλά ούτε και από τα χρόνια της ελληνικής οικονομικής και πνευματικής ανάκαμψης. Δεν ήταν γενικώς και αορίστως ένα οποιοδήποτε συγκυριακό συμβάν αντιπαλότητας από ομάδες ανθρώπων με αντικρουόμενα συμφέροντα. Ήταν μία μεθοδική κίνηση εκ μέρους των ηγετών της Φιλικής Εταιρίας, προετοιμασμένη δεκαετίες πριν, που υποστηρίχτηκε πλατιά από τους επί αιώνες υπόδουλους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία και στον Τούρκο Ρωμιούς. Σύσσωμο το έθνος, με όλες του τις δυνάμεις, υπερασπίστηκε με πάθος την κοινή πατρίδα και παράδοση. Με διχόνοιες, είναι αλήθεια, και έχθρες. Με τη συναίρεση όμως όλων των γεγονότων η Επανάσταση ήταν ένας εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας με κινητήρια δύναμη το πάθος για την ελευθερία και την ισότητα, μοναδική περίπτωση στην ιστορία των λαών.

Η ελληνική εθνεγερσία, ως ύψιστη έκφραση της εκρηκτικής αντίδρασης του συλλογικού μας βίου, είναι το σύνθετο και συμπυκνωμένο αποτέλεσμα των εμπειριών της καθημερινότητας των σκλαβωμένων, του βιοτικού τους επιπέδου, των ελευθεριών που εστερούντο, των περιορισμών που εβίωναν. Έχει να κάνει με εσωτερικές και εξωτερικές αντιπαλότητες, με χαρακτήρες, με ψυχολογικές ιδιαιτερότητες, με επιμέρους ιδεολογίες, κρυφές και φανερές επιθυμίες, με συμφέροντα, με διεθνείς γεωπολιτικές συγκυρίες. Όλα αυτά είναι πολυδιάστατες διαμορφωτικές σταθερές της πορείας ανθρώπων, κοινωνιών και λαών. Δεν επιδέχονται απλουστευτικές ερμηνείες. Το επιτυχές όμως αποτέλεσμα του εικοσιένα ολοφάνερα χαρακτηρίστηκε ως Επανάσταση εναντίον της τυραννίας και του δεσποτισμού, για να γραφεί επάξια με χρυσά γράμματα στις δέλτους της παγκόσμιας ιστορίας.

Κ.Ν.Κ

***

Πέραν της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας, υπήρξαν άνθρωποι και από πολλές άλλες περιοχές με έντονη την παρουσία του ελληνικού στοιχείου που έθεσαν τον εαυτό τους στην υπηρεσία της Επανάστασης, στο μέτρο του δυνατού και των ιδιαίτερων συνθηκών που είχαν να αντιμετωπίσουν. Για τη συμμετοχή της απομακρυσμένης Κύπρου, μπορείτε να επισκεφθείτε τους παρακάτω συνδέσμους (δυστυχώς, η πανδημία δεν μας επιτρέπει να ολοκληρώσουμε διά ζώσης το θεματικό μας αφιέρωμα, που αρχίσαμε την 28η Οκτωβρίου του 2019, για τη συμμετοχή της Μεγαλονήσου στους εθνικούς αγώνες):

Η ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ – Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821

Η ΚΥΠΡΟΣ ΚΑΙ ΤΟ 1821

Η ΚΥΠΡΟΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΟΥ 1821

1821: Η ΚΥΠΡΟΣ ΣΤΗΝ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑ

Η 9η ΙΟΥΛΙΟΥ (1821). Για το διαλεκτόφωνο ποίημα του Βασίλη Μιχαηλίδη, του και επονομαζόμενου εθνικού ποιητή της Κύπρου (Κ.Ν.Κ).

Διαδικτυακή ομιλία:

Σχετικές δημοσιεύσεις